Wiele osób pożycza pieniądze innym np. na uruchomienie biznesu, zakup nieruchomości czy inne zakupy konsumpcyjne.

O ile z podpisaniem umowy pożyczki wiąże się obowiązek rozliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) określonej kwoty, to nie każdy zdaje sobie sprawę, że odsetki są obciążone podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT).

Odsetki opodatkowane są 19- proc. zryczałtowanym podatkiem dochodowym jako przychód z kapitałów pieniężnych.

Podstawę opodatkowania stanowi przychód bez pomniejszania o koszty jego uzyskania. Oznacza to, że nie można odliczyć np. PCC od umowy pożyczki czy też ewentualnych kosztów dojazdu do pożyczkobiorcy w celu podpisania umowy.

W sytuacji, kiedy udzielana pożyczka jest przedmiotem działalności gospodarczej pożyczkodawcy, stanowi przychód z tej działalności gospodarczej, a nie z kapitałów pieniężnych.

Obowiązek pobrania i odprowadzenia podatku od przychodów z odsetek oraz złożenia deklaracji rocznej o podatku ryczałtowym mają podmioty, którym została powierzona funkcja płatnika.

Jeśli pieniądze zostały pożyczone osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w związku z tą działalnością, to ma ona obowiązek pobrać ten podatek od kwoty wypłacanych odsetek.

Kwotę podatku przedsiębiorca powinien przekazać w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek na rachunek urzędu skarbowego właściwego wg jego miejsca zamieszkania. Ma również obowiązek przesłać do końca stycznia następnego roku deklarację PIT- 8AR.

Odmienna jest sytuacja, gdy pieniądze zostaną pożyczone osobie nieprowadzącej firmy na jej cele prywatne.

Pożyczkobiorca niebędący przedsiębiorcą nie pełni funkcji płatnika podatku. Oznacza to, że pożyczkodawca sam jest zobowiązany obliczyć zryczałtowany podatek, ująć go w zeznaniu podatkowym i uiścić na rachunek urzędu skarbowego.

W zeznaniu rocznym przewidziano specjalną rubrykę, w której należy wykazać zryczałtowany podatek dochodowy, który nie został pobrany przez płatnika, w tym od przychodów z odsetek od pożyczek.

Inną kwestią jest częste zatajenie umowy pożyczki przed urzędem skarbowym. Jeśli jednak pożyczkobiorca w związku z zawarciem umowy pożyczki złożył do urzędu skarbowego deklarację PCC, jest to dowód dla fiskusa w postępowaniu podatkowym czy kontrolnym weryfikującym zapłatę podatku od odsetek przez pożyczkodawcę.

Prócz analizy przychodu pożyczkodawcy warto zwrócić uwagę na potencjalny przychód pożyczkobiorcy, szczególne gdy pożyczka jest nieoprocentowana.

Część organów podatkowych wydaje też liberalne interpretacje w tym zakresie. Wskazać można na stanowisko dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 6 września 2010 r. (nr. ITPB2/415-565/10/MU), zgodnie z którymi udzielenie nieoprocentowanej pożyczki nie rodzi skutków podatkowych.

Przyjęcie takiego stanowiska uważa się za ryzykowne. Świadczą o tym liczne spory podatników w sądach administracyjnych wynikające z wydanych decyzji wymierzających wysokość podatku. Zwrócić trzeba uwagę na jeden z ostatnich wyroków NSA z 1 marca 2011 r. (sygn. akt II FSK 1938/09). Sąd uznał, że otrzymanie gotówki w ramach nieoprocentowanej pożyczki przez osobę fizyczną to właśnie przychód z nieodpłatnych świadczeń. Dlatego prawidłowe jest wyliczenie podstawy opodatkowania według średniego oprocentowania pożyczek bankowych.

Źródło: GP